Zatoki przynosowe to przestrzenie znajdujące się na terenie twarzoczaszki. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania człowieka. Pozwalają nam przede wszystkim prawidłowo oddychać, mówić oraz rozpoznawać zapachy. Stoją też często na pierwszym froncie walki z infekcjami, nieraz z nimi przegrywając. Aby zaoszczędzić przykrych dolegliwości sobie oraz naszym bliskim, warto wiedzieć, jak rozpoznać i leczyć zapalenie zatok.
Zatoki przynosowe – do czego służą
Zatoki przynosowe możemy opisać jako przestrzenie powietrzne znajdujące się w obrębie kości twarzoczaszki. Ich funkcja była na przestrzeni wieków przedmiotem wielu mniej lub bardziej trafnych badań. Obecnie z dużym prawdopodobieństwem możemy domniemywać, że zatoki te służą nam przede wszystkim do:
- prawidłowego oddychania (dzięki nim powietrze, które dostaje się do nosa, jest ogrzewane i nawilżane);
- poznawania świata za pomocą węchu (prawidłowo funkcjonujące zatoki pomagają nam rozpoznawać i przetwarzać zapachy);
- komunikacji (zatoki biorą udział w procesie tworzenia mowy, a także podczas przetwarzania i przewodzenia zewnętrznych sygnałów dźwiękowych);
- ochrony głowy przed przeciążeniami i urazami, a także
- ogrzewania podstawy czaszki i oczodołu.
Zatoki przynosowe możemy podzielić na:
- zatoki szczękowe, które znajdują się poniżej oczu;
- zatoki czołowe umiejscowione w przedniej części twarzoczaszki nad oczodołami;
- zatoki klinowe położone za jamą nosową w obrębie kości klinowej oraz
- komórki sitowe, czyli zespół drobnych jamek kostnych położonych za jamą nosową w obrębie kości sitowej- przyśrodkowo od obu oczodołów.
Na wygląd zatok ma wpływ wiek człowieka. Zatoki bowiem rozrastają się przez lata wraz z naszą twarzoczaszką. Przykładowo, komórki sitowe swojego ostatecznego kształtu nabierają około 15 roku naszego życia, natomiast ostatecznie ukształtowanymi zatokami czołowymi może się pochwalić człowiek 20-letni. Zdarza się również, ze zatoki czołowe nie rozwijają się w ogóle, a mimo tego stan zapalny innych zatok może dawać bóle w okolicy czołowej.
Objawy zapalenia zatok przynosowych
Zatoki przynosowe, z uwagi na swoje położenie i funkcję, są szczególnie podatne na zmiany temperatury, zakażenia oraz infekcje. Dlatego też o swoim istnieniu zatoki przypominają nam w momencie pojawienia się uciążliwych dolegliwości. Pierwszą z nich jest przewlekły katar, który nie chce szybko ustąpić, a chory ma wrażenie, że nie może do końca udrożnić nosa. Jeżeli jeszcze na tym początkowym etapie możemy myśleć o tym, że się lekko zaziębiliśmy, to powodem do niepokoju staje się coraz silniejszy ból głowy, który odczuwamy zwłaszcza w okolicy zatok. Pojawia się również gorączka.
WAŻNE
Zapaleniu zatok przynosowych, obok uporczywego kataru, towarzyszy zwykle dokuczliwy ból głowy. Jego cechą charakterystyczną jest to, że zwiększa się on po nachyleniu głowy, a jego siła zależy od pozycji, którą przybierzemy.
Obok powyższych objawów, przy zapaleniu zatok przynosowych, możemy również zaobserwować:
- utratę smaku i węchu;
- nieświeży oddech;
- niesmak w ustach;
- „mowę nosową”;
- kaszel, a także
- ból zębów spowodowany bólem promieniującym od zatok szczękowych;
Dodatkowo, w przypadku zapalenia zatok wydzielina z nosa może stać się ropna i zielonkawa. Jeżeli jednak wydzielina jest bezbarwna, gorączka nie występuje, lecz jednocześnie obserwujemy pozostałe wskazane wyżej objawy, możemy podejrzewać alergiczne zapalenie zatok.
WAŻNE
Objawów zapalenia zatok nie należy lekceważyć ani przeczekiwać. Jeżeli nie skonsultujemy objawów z lekarzem, nieleczona choroba może doprowadzić do powikłań takich jak np. ropień mózgu, zapalenie opon mózgowych, czy też zapalenie nerwu wzrokowego. Najczęstszym następstwem zapalenia zatok są też zapalenia gardła, krtani, oskrzeli czy płuc a także uszu środkowych. Jeżeli dolegliwości występują powyżej 7 dni, koniecznie umów się na wizytę lekarską.
Leczenie zapalenia zatok przynosowych
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, osoba chora powinna jak najszybciej odwiedzić lekarza. Wprowadzenie „domowych metod leczenia” może się bowiem okazać nieskuteczne i doprowadzić do dalszych powikłań. Dlaczego tak się dzieje?
Zapalenie zatok przynosowych może zostać wywołane przez wiele czynników. Należą do nich zarówno bakterie, wirusy oraz grzyby, jak i nieleczona alergia przejawiająca się np. uczuleniem na roztocza kurzu domowego.
Dlatego też to lekarz powinien rozpoznać przyczynę choroby, aby wdrożyć właściwe leczenie. Szczególnie skomplikowane jest w takim wypadku diagnozowanie dzieci, kiedy to doświadczony otolaryngolog musi rozpoznać, czy mamy do czynienia z bakteriami, czy też z wirusami lub alergią. W tym celu lekarz bierze pod uwagę takie czynniki jak: rodzaj wydzieliny, występowanie gorączki, a także czas występowania objawów.
W zależności od ustalonych przyczyn zapalenia zatok, lekarz zaleca właściwą terapię. Tym samym, leczenie następuje m.in. poprzez:
- zażywanie odpowiednio dobranych antybiotyków (w przypadku infekcji bakteryjnej);
- stosowanie środków zmniejszających obrzęk błony śluzowej nosa;
- stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych
- płukania nosa roztworami z soli czy też
- zażywanie leków przeciwhistaminowych.
W przypadku przewlekłego zapalenia zatok przynosowych w niektórych przypadkach chory zostaje poddany operacji, która ma na celu usunięcie zmian takich jak np. torbiele, polipy czy zmiany przerostowe błony śluzowej, ograniczające drożność nosa i i drożność ujść zatok.
Do podjęcia właściwej decyzji jak należy leczyć danego pacjenta, laryngolog może zlecić badania dodatkowe np. badania laboratoryjne krwi,wymazy z nosa lub gardła z posiewem i antybiogramem, rtg zatok lub ich badanie ultradźwiękowe, w razie konieczności tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny
Z uwagi na fakt, że proces właściwego diagnozowania zapalenia zatok jest skomplikowany, w celu odpowiednio wczesnego podjęcia leczenia należy:
- obserwować wszelkie objawy, które towarzyszą przeziębieniu (bóle, wydzielina, temperatura);
- obserwować czas występowania objawów;
- jeżeli chorym jest nasze dziecko – należy je w miarę możliwości dokładnie wypytać o miejsce występowania bólu oraz o wszelkie inne dolegliwości, które odczuwa;
- niezwłocznie umówić wizytę u otolaryngologa w przypadku wystąpienia objawów takich jak ból głowy, w tym zatok, który trwa ponad 7 dni;
- powstrzymać się od samodzielnego dobierania terapii (np. poprzez zakup ziół zalecanych w internecie);
- wszelkie przypisane leki stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, tj. przede wszystkim nie zwiększać ani nie zmniejszać zaleconych dawek według własnego uznania, a także regularnie zażywać leki.
Ponadto, jeśli obserwujemy, że objawy zapalenia zatok co prawda szybko przechodzą, lecz cyklicznie powracają, jest to również powód do tego, aby nasz stan zdrowia skonsultować z lekarzem.
Właściwa obserwacja objawów oraz odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie pozwoli nam uniknąć dolegliwości oraz wszelkich powikłań, które są związane z zapaleniem zatok przynosowych.