Bacterium, Helicobacter pylori,

Wzdęcia, niestrawność, biegunka, gorączka, wymioty, a nawet rak żołądka. Za tego typu cierpienia odpowiedzialna może być bakteria Helicobacter pylori. Co więcej, często lubi ona przebywać w naszych organizmach, nie dając w żaden sposób znać o sobie. Ponieważ do zakażenia tą bakterią może dojść drogą pokarmową, np. poprzez picie z tej samej butelki, nosiciel jest w stanie zarazić inne osoby, nie mając świadomości, że sam jest zarażony. Jak zatem ustrzec się przed tą bakterią, a przede wszystkim jak ją wykryć w naszym organizmie?

Odkrycie warte Nobla

Helicobacter pylori (dalej zwany również: H. pylori) to spiralna bakteria wyposażona w rzęski, które umożliwiają jej wniknięcie w błonę śluzową żołądka. Bakteria ta jest w stanie przetrwać w kwaśnym środowisku żołądkowym dzięki temu, że wytwarza ona ureazę, tj. enzym, który rozkłada amoniak na mocznik i dwutlenek węgla, zmieniając w ten sposób pH żołądka na zasadowe.

H. pylori odkryto już pod koniec XIX wieku, jednak początkowo nie udało się ich wyhodować w warunkach laboratoryjnych, co doprowadziło do zaniechania badań. Przełomu dokonali dopiero w kolejnym stuleciu dwaj Australijczycy, Panowie Barry J. Marshall i J. Robin Warren, kiedy to zaobserwowali tego typu bakterie w żołądkach 80-90% pacjentów cierpiących na zapalenie żołądka, a także na chorobę wrzodową żołądka/dwunastnicy. Badania przebiegały ze szczególnym poświęceniem, ponieważ naukowcy dobrowolnie stali się nosicielami H. pylorii w celu dokonania na sobie obserwacji objawów i postępu infekcji. Wyniki swoich prac opublikowali oni w 1983r. Za dokonane odkrycie Australijczycy zostali uhonorowani w 2005 roku nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Odkrycie to znacząco wpłynęło na zmianę sposobu leczenia pacjentów z zapaleniem żołądka i dwunastnicy oraz z objawami choroby wrzodowej.

Komu grozi zakażenie

Z uwagi na fakt, że do zakażenia H. pylori może dojść poprzez drogę pokarmową, bakteria ta szczególnie upodobała sobie środowisko, w którym brak jest odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych. Dotyczy to zwłaszcza krajów „rozwijających się”, gdzie w niektórych miejscach zakażonych może być nawet 100% populacji. W zależności od źródeł, w Polsce liczba zakażonych również sięga niepokojącej wartości od 40 do 80%.

Statystyki podają, że do zakażenia dochodzi najczęściej w dzieciństwie.

WAŻNE

Nawet w 90% przypadków zakażenia Helicobacter pylori, u nosicieli nie występują żadne objawy. Nie oznacza to, że pokonali oni bakterię. Zakażeni mogą bowiem nadal zarażać kolejne osoby, u których objawy zakażenia wystąpią. Nie będzie zatem stanowić dla bakterii żadnej trudności przeniknięcie do organizmu dziecka, w przypadku gdy używa ono tych samych sztućców wspólnie z nieświadomym swego zakażenia rodzicem.

Można domniemywać, że zakażenie grozi przede wszystkim:

  • osobom podróżującym po całym świecie, gdy mają choćby przejściowe trudności z funkcjonowaniem w odpowiednich warunkach higieniczno-sanitarnych;
  • wszystkim, którzy nie przestrzegają podstawowych zadań higieny, także
  • osobom, które kontaktują się z innymi osobami drogą oralną lub oralno-fekalną.

Objawy zakażenia

W około 10%-20% przypadków u zakażonych wystąpią objawy charakterystyczne dla Helicobacter pylori. Zaliczać się do nich mogą:

  • zgaga;
  • wzdęcia;
  • kwaśne odbijanie;
  • bóle brzucha;
  • mdłości;
  • osłabiony apetyt lub jego brak;
  • zaparcia czy też
  • niestrawność

WAŻNE

Objawy zakażenia charakterystyczne dla Helicobacter pylori mogą samoistnie znikać. Jeżeli jednak cyklicznie obserwujemy ich powrót, wówczas warto skonsultować się z lekarzem, aby nie narażać bliskich na zakażenie.

Bakteria ta jest na tyle podstępna, że objawy zakażenia mogą być przez nas mylone z innymi dolegliwościami żołądkowymi. Co więcej, bakteria ta – nawet gdy zakażony nie odczuwa żadnych objawów – zawsze doprowadza do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka. Stan zapalny może z kolei w dalszej perspektywie prowadzić do wystąpienia innych chorób.

WAŻNE

Helicobacter pylori powoduje przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka. Tym samym, nosiciele tej bakterii mogą zapaść na takie choroby jak choroba wrzodowa żołądka, choroba wrzodowa dwunastnicy, choroba Menetriera (zapalenie żołądka wraz z przerostem fałdów błony śluzowej), a w skrajnych przypadkach może w sposób pośredni przyczynić się do zachorowania na raka żołądka.

Częstym skutkiem infekcji H. pylori są też objawy podrażnienia, dyskomfortu i stanów zapalnych górnych dróg oddechowch, które stanowią problem w leczeniu pacjentów w gabinetach laryngologicznych.

Jak wykryć obecność bakterii w organizmie

Z uwagi na częsty brak objawów zakażenia, jedynym sposobem na uchronienie siebie oraz naszych bliskich przed H. pylorii jest konsultacja lekarska zmierzająca do jej wykrycia w naszym organizmie. Diagnostyka zna nieinwazyjne oraz inwazyjne metody wykrywania bakterii.

Do metod nieinwazyjnych należą:

  • test serologiczny – wykonany poprzez pobranie i zbadanie krwi lub śliny;
  • test oddechowy – pacjent połyka mocznik, a wydychane powietrze zostaje poddane testom na poziom węgla pochodzącego z rozkładu połkniętego mocznika;
  • posiew kału, tj. przeniesienie bakterii pochodzących z kału na specjalne pożywki, czy też
  • obecność antygenów poszukiwanej bakterii w kale – tego typu test jest dostępny w aptece bez recepty.

Metody inwazyjne związane są z kolei z pobraniem małego wycinka błony śluzowej żołądka. Zalicza się do nich:

  • badanie histopatologiczne, tj. weryfikację pobranego wycinka pod mikroskopem oraz
  • test ureazowy (tzw. CLO-test) – podczas którego bada się pobrany wycinek błony śluzowej wraz z mocznikiem i barwnikiem; jeżeli barwnik zmieni kolor (co nastąpi wskutek wytworzenia przez bakterię ureazy), wówczas wynik testu będzie dodatni.

Leczenie i zapobieganie

W przypadku wykrycia H. pylori, wdraża się terapię polegającą na stosowaniu różnych kombinacji dwóch antybiotyków (np. amoksycyliny czy też metronidazolu) oraz tzw. inhibitora pompy protonowej, tj. leku zmniejszającego wydzielanie soku żołądkowego. Tego typu terapia trwa zwykle 7 dni, chociaż po 4 tygodniach od zakończenia leczenia pacjent powinien zgłosić się na testy potwierdzające likwidację bakterii.

WAŻNE

W przypadku objawów związanych z Helicobacter pylori pacjent nie powinien obawiać się ingerencji chirurgicznej. Tego typu metody nie są już aktualne, od kiedy dokładniej przebadano metody walki z tą bakterią przy pomocy tzw. kuracji trójlekowej.

Ponieważ nie ma jednolitych zasad profilaktyki w przypadku H. pylorii, zaleca się:

  • zachowywanie podstawowych zasad higieny oraz
  • stosowanie odpowiedniej diety bogatej w witaminy C i E oraz betakaroten, a także
  • konsultację lekarską w przypadku występowania podejrzanych lub powtarzalnych objawów o charakterze żołądkowym.

Warto również dokonać przeglądu dotychczasowej diety oraz stylu życia, aby ocenić prawdopodobieństwo zakażenia.