Chrapanie, niewyraźna mowa, częste infekcje, które nasiliły się w żłobku lub przedszkolu, a w końcu zmiany w rysach twarzy, prowadzące do jej wydłużenia oraz wady zgryzu. Nie wiemy lub nie pamiętamy, jak bardzo może cierpieć dziecko w związku z przerostem migdałka gardłowego. Infekcje w wieku dziecięcym są czymś normalnym, jednak ich częstotliwość oraz zespół charakterystycznych objawów powinny nas skłonić do niezwłocznej konsultacji lekarskiej.
Migdałek gardłowy i jego przerost
Dolegliwości pośrednio wywołane przez migdałek gardłowy to głównie problem dzieci. Dzieje się tak dlatego, że migdałek ten zaczyna zanikać po ósmym roku życia. Wcześniej jednak pełni on bardzo ważną funkcję podczas powstrzymywania infekcji. Mianowicie, znajdując się w części nosowej gardła, pomaga on migdałkom podniebiennym w walce z drobnoustrojami i patogenami, jakie wchłania mały człowiek. Uczestniczy aktywnie w procesie budowania odporności u małego dziecka w trakcie przebywanych chorób.
Tym samym, jego istnienie pomaga zwalczać możliwe zakażenia w późniejszych latach.
Nie jest to jednak rozwiązanie doskonałe, ponieważ często migdałek gardłowy zostaje narażony na przerost. Jakkolwiek przyczyny przerostu nie są do końca zbadane, to z dużym prawdopodobieństwem możemy podejrzewać, że za taki stan rzeczy odpowiadają:
- alergie;
- predyspozycje genetyczne;
- przebycie niektórych chorób zakaźnych / mononukleoza /, czy też
- narażenie na co dzień na nadmierny atak drobnoustrojów (bakterii, wielu wirusów).
WAŻNE
Na przerost migdałka gardłowego bardziej narażone będą dzieci, które przebywają w żłobkach i przedszkolach. Walczą one wówczas z większą ilością bakterii i wirusów, których jest znacznie mniej w warunkach domowych.
Przerost migdałka środkowego wiąże się z kolei ze zmniejszeniem przepływu powietrza przez nos. To z kolei prowadzi do dalszych komplikacji.
Kiedy się niepokoić
Gorączka, ból gardła, czy też zatkany nos towarzyszą naszym dzieciom od wczesnych miesięcy życia. Nieraz musieliśmy z tego powodu zabierać naszą pociechę ze żłobka lub z przedszkola. Jest to sytuacja co do zasady normalna, zwłaszcza w przypadku dzieci, które hartują swój układ odpornościowy w mniej sterylnym środowisku pełnym rówieśników. W natłoku codziennych spraw musimy zwrócić jednak uwagę na pewne objawy, które kwalifikują nasze dziecko do poddania się bardziej zaawansowanym badaniom. Dotyczy to zwłaszcza dzieci leczonych wyłącznie w warunkach domowych.
Na co zatem zwrócić uwagę, podejrzewając przerost migdałka gardłowego? Przede wszystkim przerost ten występuje najczęściej w wieku żłobkowym i przedszkolnym. W związku ze zwiększeniem infekcji w okresie kontaktu z rówieśnikami, sam fakt, że nasze dziecko choruje może nie być wystarczający do tego, aby podejrzewać migdałek gardłowy.
Dlatego też, musimy zwrócić szczególną uwagę, jak nasze dziecko zachowuje się w czasie snu oraz podczas codziennej aktywności.
WAŻNE
Uniemożliwienie prawidłowego oddychania przez nos wpłynie na zachowanie dziecka zarówno w dzień, jak i podczas snu. Przerost migdałka gardłowego powoduje, że objawy są przewlekłe oraz przejawiają się w postaci ciągle nawracających chorób.
Na co dzień nasze dziecko może zdradzać objawy przerostu migdałka gardłowego, które są związane z trudnościami z oddychaniem. Wśród nich występują:
- notorycznie otwarte usta – dziecko w ten sposób próbuje komfortowo oddychać;
- mowa nosowa o charakterze tzw. nosowania zamkniętego
- wydzielina z nosa, która wydobywa się przewlekle- jej rodzaj może być zmienny od wodnistej, śluzowej do ropnej – żółtej czy zielonej przy infekcjach
- zatykania nosa bez widocznego kataru, ale często ze ściekaniem do gardła, chrząkaniami i kaszlem zwłaszcza rano po obudzeniu się dziecka
- płytki oddech i związana z nim płaska klatka piersiowa;
- trudności z jedzeniem – u małego dziecka przerywanie ssania by złapać oddech otwartymi ustami
- mogą występować czkawki czy odbijania
- dziecko jest często marudne, zmęczone, gorzej się koncentruje i uczy
Z kolei objawy nocne to przede wszystkim:
- problemy z chrapaniem;
- wynikające z tych problemów pocenie się;
- bezdech senny i związany z nim niespokojny, często przerywany sen;
- częste wybudzanie się w nocy – z powodu trudności z regularnym oddychaniem;
- nieprzyjemny zapach z ust;
Przede wszystkim jednak pewne objawy ciągle nawracają. Są nimi wysiękowe zapalenie ucha środkowego lub ostre zapalenie ucha środkowego. Z nimi z kolei związane są zwłaszcza:
- niedosłuch;
- gorszy czy opóźniony rozwój mowy
- gorsze wyniki w nauce
Ponieważ objawy wysiękowego zapalenia ucha narastają stopniowo i mogą być przez dziecko niezauważalne, należy obserwować jego zachowanie podczas dnia i nocy.
WAŻNE
Sposób, w jaki oddycha dziecko cierpiące na przerost migdałka gardłowego, prowadzi w dalszej perspektywie do wady zgryzu oraz zmian w rysach twarzy tj. nadmiernie wydłużonego jej kształtu oraz cofniętej żuchwy przy otwartych ustach, czyli tzw. twarzy adenoidalnej inaczej określanej jako gapowatej.
Wraz z nabieraniem przez dziecko odporności i rzadszym chorowaniem, zwykle z osiągnięciem wieku szkolnego, zaczyna się powolne zmniejszanie wielkości migdałków- w tym migdała trzeciego.
Cały problem polega na tym, aby do tego czasu nie dopuścić do nadmiernych i nieodwracalnych strat i powikłań u dziecka, z powodu zaniechań w leczeniu i bagatelizowaniu tego problemu.
Migdałek gardłowy u dorosłych
Przerost migdałka gardłowego u dorosłych zdarza się niezmiernie rzadko. Objawy temu towarzyszące mogą przypominać anginę. Przerostowi towarzyszy lekki ból gardła, nieprzyjemny zapach z ust, powiększone węzły chłonne oraz trudności z połykaniem śliny. Na przerost migdałka może w takim wypadku wskazywać przewlekłość objawów lub częste nawracanie dolegliwości.
Jak sobie poradzić z przerośniętym migdałkiem
Jeżeli mamy już podejrzenia wskazujące na przerost migdałka gardłowego, powinniśmy udać się do laryngologa. To laryngolog oceni, czy taki przerost rzeczywiście występuje oraz – w przypadku jego stwierdzenia – ustali, czy przerost taki jest duży. W zależności od diagnozy, lekarz może konkretnemu pacjentowi zalecić stosowanie preparatów:
- przeciwzapalnych lub przeciwalergicznych;
- uzupełniających niedobór hormonów lub
- pobudzających układ odpornościowy
- często również antybiotyków
Dobry lekarz, po dokonaniu badania, będzie ponadto w stanie wykluczyć inne choroby o charakterze nowotworowym takie jak np. włókniak młodzieńczy nosogardła.
WAŻNE
W przypadku stwierdzenia dużego przerostu, lekarz może zalecić przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego mającego na celu usunięcie migdałka gardłowego.
Czasami proponuje się zabieg łącznie z częściowym / częściej / lub całkowitym / rzadziej / usunięciem migdałów podniebiennych jeśli są również bardzo przerośnięte lub występują częste ich zapalenia / anginy /.
Krótki zabieg, który odbywa się pod narkozą nie powoduje po stronie dziecka żadnego cierpienia poza uczuciem przejściowego bólu w gardle. W dalszej perspektywie usunięcie migdałka prowadzi do ustąpienia przewlekłych i nawracających objawów.
Decyzja o konieczności operacji czasami rodzi się miesiącami, podczas obserwacji i badań dziecka w celu dokładnego zdiagnozowania ewentualnych przyczyn przerostu migdała, oraz podczas prób leczenia.
W każdym przypadku decyzja o zabiegu operacyjnym jest sprawą bardzo indywidualną i uzależnioną od wielu czynników- nawet od postawy i poglądów rodziców dziecka.
Wrogowie wycinania
Niektórzy lekarze są przeciwnikami zabiegu chirurgicznego. Uważają oni bowiem, że wycięty migdałek gardłowy może odrosnąć i po jakimś czasie znów wymagać interwencji chirurgicznej. Może tak się stać, gdy w nosogardle po zabiegu pozostanie fragment tkanki limfatycznej, która przyczyni się do odnowy usuniętego migdałka.
Jest to możliwe zwłaszcza w genetycznie uwarunkowanych skłonnościach do przerostu migdałów / na szczęście jest to rzadka sytuacja /.
Również przy braku właściwej diagnostyki i leczenia przed zabiegiem, trwania infekcji czy alergii u dziecka po zabiegu np. braku zdiagnozowania ogniska w postaci zapalenia zatok i braku reakcji rodziców, jest to możliwe.
Niemniej jednak, techniki chirurgiczne znacznie udoskonalono – przykładowo, pole operacyjne lekarz może obserwować dokładnie przy pomocy specjalnej kamery. Pozwala mu to na precyzyjne wycięcie niepożądanej tkanki.
Postęp w diagnostyce alergii oraz właściwe i cierpliwe leczenie laryngologiczne minimalizuje nawroty przerostu migdała trzeciego.
Sposób likwidacji przerostu migdałka zależy od konkretnych zaleceń lekarskich oraz doświadczenia danego lekarza. Niemniej jednak, niedogodności odczuwalne przy skutecznej terapii są o wiele mniejsze w porównaniu z tym, co chory przeżywa na co dzień.
Ogromną satysfakcją dla rodziców i lekarza jest natomiast zdecydowana poprawa jakości i komfortu życia dziecka po zabiegu i koniec jego ciągłych infekcji.